Celem projektu jest poszerzenie wiedzy o obecności i zasięgu kryptotefr w północnej Polsce z wykorzystaniem rocznie laminowanych osadów jeziornych.
Kryptotefra definiowana jest jako niewidoczne makroskopowo odłamki szkliwa wulkanicznego lub fenokryształy o niskiej koncentracji, których przeciętny rozmiar jest mniejszy niż 100 μm (Lowe 2011).
Badania tefry są cenne dla datowania zmian paleośrodowiskowych, a ponadto dostarczają informacji o zasięgu popiołu wulkanicznego, co jest istotne z punktu widzenia oceny przyszłych zagrożeń naturalnych. Intensywne prace prowadzone w ostatnich dziesięcioleciach w zachodniej Europie dowodzą znaczenia markerów czasowych i jednocześnie wskazują na nikły stan rozpoznania tego zagadnienia w Polsce.
Rocznie laminowane (warwowe) osady jeziorne składają się z pary (lub więcej) lamin reprezentujących roczny cykl sedymentacji wynikający głównie z sezonowości klimatycznej (Zolitschka et al. 2015). Warwy umożliwiają skonstruowanie wysokiej rozdzielczości i kalendarzowej skali czasowej, co jest niezwykle istotne w badaniach paleośrodowiskowych. Do niedawna osady laminowane uznawano za rzadko występujące w Polsce (m.in. Tobolski 2000; Tylmann i in. 2013; Wulf i in. 2013).
Hipoteza:
- kryptotefra występuje w północnej Polsce powszechniej niż dotychczas sądzono, co może być wykryte przy zastosowaniu odpowiednich nowoczesnych metod;
- rocznie laminowane osady jeziorne w transekcie W-E oraz S-N są najodpowiedniejszym materiałem do śledzenia zasięgu dystalnych tefr.
Rocznie laminowane osady jeziorne (warwy) mogą być przydatne do wykrywania kryptotefr
- Lowe D.J., 2011. Tephrochronology and its application: a review. Quaternary Geochronology 6(2), 107–153.
- Tobolski K., 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. PWN, pp. 507.
- Tylmann W., Zolitschka B., Enters D., Ohlendorf C., 2013. Laminated lake sediments in northeast Poland: distribution, preconditions for formation and potential for paleoenvironmental investigation. Journal of Paleolimnology 50(4), 487–503.
- Wulf S., Ott F., Słowiński M., Noryśkiewicz A.M., Dräger N., Martin-Puertas C., Czymzik M., Neugebauer I., Dulski P., Bourne A.J., Błaszkiewicz M., Brauer A., 2013. Tracing the Laacher See Tephra in the varved sediment record of the Trzechowskie palaeolake in central Northern Poland. Quaternary Science Reviews 76, 129–139.
- Zolitschka B., Francus P., Ojala A.E.K., Schimmelmann A., 2015. Varves in lake sediments – a review. Quaternary Science Reviews 117, 1–41.